Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΟΥΤΣΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΝΩΜΟΝΕΣ
Μαρία Λιάτη - ΚΑΘΕ ΣΑΒΒΑΤΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Η εξαφάνιση του ονόματος του ουσιαστικού συνιδρυτού της "Εθνικής Πινακοθήκης" Αλέξανδρου Σούτσου από την πινακίδα του αμφιλεγόμενης αισθητικής νέου κτηρίου, χάριν της αναγραφής του ονόματος κάποιου σύγχρονου χορηγού, δεν είναι παρά ένα ακόμη τεκμήριο αφενός του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται το ελληνικό κράτος την έννοια της κληρονομιάς και της ευγνωμοσύνης και αφετέρου του αθεράπευτου συμπλέγματος των νεοπλούτων (της πολιτικής, της οικονομίας και των γραμμάτων) έναντι της Παραδόσεως.
Ποιος ήταν όμως ο Αλέξανδρος Σούτσος; Πολλοί γνωρίζουμε τον ρομαντικό ποιητή, κάποιοι τους ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, ελάχιστοι όμως τον άνθρωπο που άφησε όλη την περιουσία του στο έθνος, όταν πέθανε το 1895. Ο φιλόμουσος και φιλόκαλος γόνος της φαναριώτικης οικογένειας (γιος του Αλέξανδρου Γ. Σούτσου και εγγονός του μεγάλου διερμηνέα Κωνσταντίνου Μουρούζη, που αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους το 1821) ήταν νομικός, διπλωμάτης, μελετητής και συλλέκτης, ένας εκ των ιδρυτών της «Εταιρείας των Φίλων του Λαού». Κυρίως όμως ήταν αυτός που δώρισε στο ελληνικό κράτος τη μοναδική συλλογή του των 107 έργων τέχνης που μαζί με άλλα 258 έργα αποτέλεσαν τον πυρήνα της ιδρυθείσης το 1900 Εθνικής Πινακοθήκης. Συγχρόνως ο Σούτσος κανόνισε, μετά τον θάνατο και της συζύγου του όλη η περιουσία του (3.000.000 δραχμές), η κατοικία του (στην οδό Φιλελλήνων 12) και ένα αρχοντικό στην οδό Σταδίου 47, να περιέλθουν στο κράτος για να δημιουργηθεί ένα Μουσείο Τέχνης επ’ ονόματί του.
Ποια ήταν η συνέχεια;
Το σπίτι της Φιλελλήνων γκρεμίστηκε από την «πρόοδο» και σήμερα είναι υπαίθριο πάρκινκ. Το σπίτι της Σταδίου, επί δεκαετίες εγκαταλελειμμένο και με πανιά να κρύβουν τις τάχα εργασίες αποκατάστασης, κάηκε κατά μεγάλο μέρος εσωτερικά, την Πρωτομαγιά του 2020, για να φιλοτιμηθεί να τρέξει και να δώσει μια ακόμη παράσταση με εξαγγελίες η ερίτιμη υπουργός Πολιτισμού. Όσο για το Μουσείο, το οποίο με τη διαθήκη του ο Σούτσος ήθελε να στεγάζεται στο ακίνητό του (αποτελούμενο από τρία τμήματα: Πινακοθήκη, Νομισματοθήκη, Βιβλιοθήκη), συγχωνεύθηκε εντέλει (1954) ως Κληροδότημα Σούτσου με την Εθνική Πινακοθήκη ώστε να δημιουργηθεί, με προσθήκη και άλλων δωρεών, η «Εθνική Πινακοθήκη- Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου». Αυτή που σήμερα προς δόξαν της ισόβιας διευθυντρίας του και προς ντροπήν του πολιτισμού μας εξαφανίζει το όνομά του.
Του κ. Κώστα Χατζηαντωνίου
Σχολιάζει επίσης ο κ. Μάνος Στεφανίδης, ιστορικός Τέχνης και επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης:
Το ίδιο συνέβη και με τη συλλογή Ευριπίδη Κουτλίδη...Ο Κουτλίδης άφησε την πολύτιμη συλλογή του από 1500 περίπου έργα, 200.000 λίρες και ένα μεγάλο ακίνητο της οδού Φρυνίχου (την παλιά του ξυλαποθήκη) για να γίνει μουσείο με τους πίνακες του. Κατά πλήρη διαστρέβλωση της βούλησης του διαθέτη, το κράτος ενσωμάτωσε τη συλλογή στην Εθνική Πινακοθήκη - τα περισσότερα εκτεθειμένα έργα σ' αυτήν είναι του Κουτλίδη! - και μέσω Ιδρύματος που συνέστησε, παραχώρησε το ακίνητο επί της Φρυνίχου στο Θέατρο Τέχνης! Κανονική υπεξαίρεση. Όλα αυτά επί Μελίνας και Δημήτρη Παπαστάμου, διευθυντή. Αρχιτέκτονας του νέου θεάτρου ο Μάνος Περράκης. Όταν ήμουν στην Πινακοθήκη, θυμάμαι ένα γραφειάκι απομονωμένο δίπλαστο πάρκινγκ με τη βαρύγδουπη ταμπέλα Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη! Οι παλιότεροι υπάλληλοι είχαν να λένε για το πλιάτσικο στην περιουσία του φιλότεχνου ξυλέμπορου.
Τέλος, όταν οργάνωσα την έκθεση Andy Warhol, μαζί με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Καρανταβάνη, τοποθετήσαμε σε προβεβλημένη θέση την προτομή του Αλέξανδρου Σούτσου και την φωτίσαμε αναλόγως. Μετά την έκθεση ο φωτισμός καταργήθηκε.
Συμπέρασμα: Στην Ελλάδα δεν πρέπει ποτέ κανείς να δωρίζει το οτιδήποτε στο κράτος. (Και να σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει και ειδική υπηρεσία προστασίας και ελέγχου των κληροδοτημάτων)!
Δεν υπάρχουν σχόλια