Η Τουρκία εξασφαλίζει δικαιώματα στο 90% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Σομαλία

Το πλήρες κείμενο μιας ευρείας κλίμακας συμφωνίας υδρογονανθράκων μεταξύ της Τουρκίας και της Σομαλίας δόθηκε στη δημοσιότητα μετά την υποβολή της στο τουρκικό κοινοβούλιο για επικύρωση στις 22 Απριλίου. Η δημοσιοποίηση του εγγράφου προσέφερε την πρώτη λεπτομερή εικόνα του πεδίου εφαρμογής, των όρων και των στρατηγικών προθέσεων πίσω από την εμβάθυνση της ενεργειακής και αμυντικής εταιρικής σχέσης της Άγκυρας με το Μογκαντίσου. Η Τουρκία έχει εξασφαλίσει σαρωτικά επιχειρησιακά και οικονομικά προνόμια βάσει της συμφωνίας.

Το έγγραφο, με επίσημο τίτλο «Συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Σομαλίας στον τομέα των υδρογονανθράκων», υπεγράφη στις 7 Μαρτίου 2024 στην Κωνσταντινούπολη από τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ και τον Σομαλό υπουργό Πετρελαίου Αμπντιριζάκ Ομάρ Μοχάμεντ. Μόλις πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε στο πλαίσιο κοινοβουλευτικών διαδικασιών.

Σύμφωνα με την επίσημη αιτιολόγηση που επισυνάπτεται στην εισήγηση, η συμφωνία αποτελεί βασική συνιστώσα της στρατηγικής της Τουρκίας για το άνοιγμα της Αφρικής, η οποία προσδιορίζει τη Σομαλία ως χώρα προτεραιότητας λόγω της στρατηγικής της θαλάσσιας θέσης και των ανεκμετάλλευτων ενεργειακών πόρων της. Το έδαφος της Σομαλίας εκτιμάται ότι περιέχει 6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου και έως και 30 δισεκατομμύρια βαρέλια υπεράκτιου δυναμικού υδρογονανθράκων.

Οι τουρκικές αρχές τονίζουν ότι με τη βελτίωση της πολιτικής σταθερότητας στη Σομαλία, η χώρα παρουσιάζει ένα βιώσιμο περιβάλλον για επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες. Η συμφωνία, υποστηρίζουν, θα ενισχύσει τη διμερή συνεργασία, θα επιτρέψει στην Τουρκία να μοιραστεί τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και θα εξασφαλίσει πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους που υποστηρίζουν τα ευρύτερα στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας στο θαλάσσιο εμπόριο και την ενεργειακή ασφάλεια.

Το κείμενο της συμφωνίας για τους υδρογονάνθρακες που αποκαλύφθηκε πρόσφατα αποκάλυψε μια σειρά διατάξεων που ευνοούν σημαντικά την επιχειρησιακή και οικονομική θέση της Τουρκίας στον ενεργειακό τομέα της Σομαλίας.

Μία από τις πιο αξιοσημείωτες ρήτρες καταργεί την ανάγκη της Τουρκίας να καταβάλει οποιοδήποτε προκαταβολικό κόστος. Με βάση τη συμφωνία, δεν απαιτείται κανένα μπόνους υπογραφής, ανάπτυξης ή παραγωγής από τις τουρκικές οντότητες, ούτε υποχρεούνται να καταβάλουν τέλη επιφάνειας ή διοικητικά τέλη. Αυτές οι εξαιρέσεις, που περιγράφονται στο άρθρο 4.5 του εγγράφου, αποκλίνουν από τις συνήθεις πρακτικές του κλάδου, όπου οι κυβερνήσεις υποδοχής συνήθως απαιτούν σημαντικές αρχικές πληρωμές για δικαιώματα εξερεύνησης.

Όσον αφορά τη διάρθρωση των εσόδων, η Τουρκία εξασφάλισε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή ρύθμιση ανάκτησης του κόστους. Σύμφωνα με το άρθρο 4.7, η Τουρκία δικαιούται να ανακτήσει έως και το 90% του πετρελαίου που παράγει κάθε χρόνο – είτε πρόκειται για πετρέλαιο είτε για φυσικό αέριο – ως «κόστος πετρελαίου», ένας μηχανισμός που επιτρέπει στον φορέα εκμετάλλευσης να καλύψει τα έξοδα έρευνας και παραγωγής πριν από τη διανομή των κερδών.

Εν τω μεταξύ, το μερίδιο της ίδιας της Σομαλίας από την παραγωγή περιορίζεται μέσω ενός ανώτατου ορίου δικαιωμάτων που έχει οριστεί μόλις στο 5%. Τα δικαιώματα μπορούν να εισπράττονται είτε σε είδος είτε σε μετρητά και δεν ισχύουν για οποιοδήποτε πετρέλαιο που επανεισάγεται στον ταμιευτήρα ή καταναλώνεται κατά τη διάρκεια των επιτόπιων εργασιών.

Ενισχύοντας περαιτέρω την επιχειρησιακή της ελευθερία, η Τουρκία έχει λάβει απεριόριστα δικαιώματα εξαγωγής του μεριδίου της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε τιμές της διεθνούς αγοράς. Όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο άρθρο 4.8, οι τουρκικές οντότητες μπορούν να παρακρατούν όλα τα έσοδα που αποκτούν στο εξωτερικό από την πώληση αυτών των πόρων είτε μέσω εξαγωγών είτε μέσω εγχώριων συναλλαγών – μια ρύθμιση που ουσιαστικά αφαιρεί τη Σομαλία από την οικονομική ροή του μεριδίου της Τουρκίας.

Επιπλέον, η Τουρκία διαθέτει ευρεία διακριτική ευχέρεια στην εκχώρηση των δικαιωμάτων της βάσει της συμφωνίας. Το άρθρο 4.3 επιτρέπει στην Turkish Petroleum Corporation (TPAO) ή σε οποιαδήποτε άλλη καθορισμένη τουρκική οντότητα να μεταβιβάζει τα συμφέροντά της σε τρίτους χωρίς την υποχρέωση ίδρυσης τοπικής εταιρείας ή μόνιμου γραφείου στη Σομαλία. Η ρήτρα αυτή παρέχει στην Τουρκία ευελιξία στη δημιουργία εταιρικών σχέσεων ή στην προσέλκυση υπεργολάβων χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια.

Τέλος, η συμφωνία περιλαμβάνει ισχυρή προστασία των επενδύσεων. Το άρθρο 9 επιβεβαιώνει ότι οι τουρκικές επιχειρήσεις στη Σομαλία θα προστατεύονται βάσει της Σύμβασης του 1966 για την επίλυση επενδυτικών διαφορών (ICSID). Τυχόν διαφορές που προκύπτουν από την ερμηνεία ή την εφαρμογή της συμφωνίας μπορούν να προσφύγουν σε διεθνή επιτροπή διαιτησίας με έδρα την Κωνσταντινούπολη, διασφαλίζοντας ότι η Τουρκία μπορεί να διευθετεί τις συγκρούσεις στο δικό της νομικό πεδίο με εγγυήσεις που εδράζονται στο διεθνές δίκαιο.

Η συμφωνία επιτρέπει επίσης στην Τουρκία να λάβει τα δικά της συμπληρωματικά μέτρα ασφαλείας, με όλες τις σχετικές δαπάνες να υπολογίζονται ως ανακτήσιμο κόστος πετρελαίου (άρθρο 6). Η ρήτρα αυτή θεωρείται ότι συνδέεται άμεσα με ένα προεδρικό διάταγμα που επίσης κατατέθηκε στο κοινοβούλιο και με το οποίο ζητείται η έγκριση για την ανάπτυξη του τουρκικού ναυτικού και στρατιωτικού προσωπικού στη Σομαλία για δύο χρόνια.

Η ανάπτυξη, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, θα υποστηρίξει τις αντιτρομοκρατικές και αντιπειρατικές επιχειρήσεις, ενώ θα διασφαλίσει επίσης τις τουρκικές ερευνητικές αποστολές. Από τον Σεπτέμβριο του 2025, το ερευνητικό σκάφος Oruç Reis, συνοδευόμενο από πέντε πολεμικά πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, θα ξεκινήσει ερευνητικές δραστηριότητες στις θαλάσσιες ζώνες της Σομαλίας.

Το διάταγμα υπογραμμίζει τον στόχο της Τουρκίας να προστατεύσει τον φυσικό πλούτο της Σομαλίας, συμβάλλοντας παράλληλα στην περιφερειακή ασφάλεια και τη σταθερότητα των βασικών διεθνών εμπορικών οδών, ιδίως στον Κόλπο του Άντεν και την Αραβική Θάλασσα.

Αυτή η τελευταία συμφωνία βασίζεται σε ένα μνημόνιο κατανόησης του Φεβρουαρίου 2024, στο οποίο η Σομαλία παραχώρησε στην Τουρκία προνομιακή πρόσβαση στην ειδική οικονομική της ζώνη και υποσχέθηκε μηχανισμούς διανομής εσόδων. Η Τουρκία, σε αντάλλαγμα, δεσμεύτηκε να συνδράμει στις αμυντικές δυνατότητες της Σομαλίας, ιδίως στην ανάπτυξη και την εκπαίδευση του σομαλικού ναυτικού.

Σύμφωνα με Σομαλούς αξιωματούχους, η Τουρκία θα λαμβάνει έως και το 30% των εσόδων από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που εξορύσσεται στα σομαλικά ύδατα, ανάλογα με τα έργα στα οποία συμβάλλει.

Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες επιβεβαιώνει επίσης την κυριαρχία της Σομαλίας επί των πόρων της, ενώ αναγνωρίζει τον ρόλο της Τουρκίας στην πιθανή εξόρυξη, νομισματοποίηση και εμπορική αξιοποίησή τους μέσω κοινών μακροπρόθεσμων επιχειρήσεων.

Ενώ οι Τούρκοι αξιωματούχοι χαιρέτισαν τη συμφωνία ως ένα βήμα προς τη βαθύτερη περιφερειακή επιρροή και την οικονομική διαφοροποίηση, οι φωνές της εγχώριας αντιπολίτευσης έχουν εγείρει κόκκινες σημαίες. Ο Γιάνκι Μπαγτσίογλου, αναπληρωτής πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), σημείωσε προηγουμένως ότι τα δαπανηρά σκάφη βαθέων υδάτων της Τουρκίας, που προορίζονταν αρχικά για εξερεύνηση στην ανατολική Μεσόγειο, έχουν ανακατευθυνθεί λόγω των αποτυχιών της εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή αυτή. Προειδοποίησε επίσης για πιθανές διπλωματικές επιπτώσεις με την Αιθιοπία, η οποία διατηρεί τεταμένες σχέσεις με τη Σομαλία.

Εν τω μεταξύ, έπειτα από διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία στις 12 Δεκεμβρίου 2024, η Αιθιοπία και η Σομαλία κατέληξαν σε συμφωνία για τον τερματισμό της μακροχρόνιας διαμάχης τους σχετικά με την πρόθεση της Αιθιοπίας να κατασκευάσει λιμάνι στη Σομαλιλάνδη, την αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία. Η συμφωνία της Άγκυρας περιλαμβάνει πρόβλεψη για τη Σομαλία να παραχωρήσει στην Αιθιοπία πρόσβαση σε εμπορικό λιμάνι. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας, οι ηγέτες των δύο χωρών πραγματοποίησαν επίσημες επισκέψεις η μία στην πρωτεύουσα της άλλης ως ένδειξη βελτίωσης των σχέσεων. Ενώ και τα δύο έθνη έχουν επίσης ανοίξει εκ νέου τις διπλωματικές τους αποστολές, δεν έχει σημειωθεί απτή πρόοδος πέραν αυτού, και οι συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο για τις λεπτομέρειες συνεχίζονται ακόμη.

Πηγή: Nordic Monitor

Militaire News

Ακολουθήστε το newplanet09.gr στο Google News και στο instagram για να ενημερώνεστε για όλα τα τελευταία άρθρα μας.